Doomscrolling Nedir ve Nasıl Bağımlılığa Dönüşüyor?

Günümüz teknolojik çağında, özellikle sosyal medya platformlarında yayınlanan olumsuz haberlerin hızla tüketilmesine “doomscrolling” deniyor.

Türkçeye “felaket kaydırması” olarak çevrilen bu terim, insanların olumsuz içeriklere karşı artan bir ilgiyle sarmalanarak, zamanla bir bağımlılık geliştirmelerine neden oluyor. Kovid-19 pandemisiyle birlikte yaygınlaşan bu davranış, 2023’te Oxford İngilizce Sözlüğü’nde de yerini aldı. Uzmanlar, bu durumun belirsizliğe tahammülsüzlükten kaynaklanarak kaygıyı tetiklediğini belirtiyor.

Olumsuz Haberlerin Psikolojik Etkileri

Araştırmalar, olumsuz haberlerin olumlu olanlara kıyasla daha fazla dikkat çektiğini ve bu durumun insan psikolojisinde derin izler bıraktığını ortaya koyuyor.

Ağustos 2024’te “Computers in Human Behavior Reports” dergisinde yayımlanan bir çalışma, olumsuz haberlerin insanları daha çok etkilediğini ve bir tür hayatta kalma içgüdüsünü tetiklediğini ifade ediyor. Bu tür haberlerle fazla zaman geçiren kişilerde varoluşsal anksiyete ve gelecek kaygısı gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor.

Doomscrolling ve Zihinsel Sağlık Üzerindeki Etkileri

Zihinsel sağlığı olumsuz etkileyen doomscrolling, özellikle anksiyete ile mücadele eden bireylerde kaygıyı artırıyor. Sussex Üniversitesi’nden Prof. Graham Davey, bu durumla başa çıkmanın zorluğuna dikkat çekiyor. Bilinçsizce yapılan bu kaydırma işlemi, belirsizliğe tahammülü olmayan bireylerde “güvenlik arayışı” olarak algılanıyor. Ancak, bu eylem endişeyi yatıştırmak yerine daha da körüklüyor.

Kontrol Hissi ve Beynin Ödül Sistemi

San Diego California Üniversitesi’nden Prof. Susan Tapert’e göre, bilgiye ulaşma arzusu, dünyaya karşı bir kontrol hissi yaratıyor. Beynin “yeniye duyarlı” yapısı, yeni bilgi edinildiğinde ödüllendirici bir mekanizma hayata geçiriyor. Ancak bu durum, bireylerin uzun süreli olumsuz olaylara karşı duyarsızlaşmasına da yol açabiliyor.

Doomscrolling’in Dürtü ve Bağımlılık Döngüsü

Olumsuz haberlerle karşılaşmak, beynin duygusal merkezi olan limbik sistemi harekete geçiriyor. Bu, korku ve endişe gibi duyguları yönetmeye çalışan bireyleri tedirgin ediyor. Sosyal medya üzerinden sürekli olarak güncellenen içerikler, doomscrolling’i bir tür dürtü haline getiriyor.

Her yeni bilgi, beynin ödül sistemini aktive ederek dopamin salgılanmasına neden oluyor ve bu şekilde bireyler karamsar haberler okudukça ödüllendirilmiş hissediyorlar. .

Kaynak: AA