İslam Ekonomisinin Gelişimi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Denetleme Kurulu Üyesi Melikşah Utku, 13.

İslam İktisadı ve Finansı Zirvesi’nde, İslam ekonomisinin yaklaşık yarım asırdır konferanslar, dergiler ve piyasa deneyimleriyle biçim aldığını ifade etti.

İslami finansın dünya genelinde 80’den fazla ülkede trilyon dolarlık bir sektöre dönüştüğünü belirten Utku, bu gelişimin akademisyenler, politika yapıcılar ve uygulayıcıların etik bir ekonomik sistem inşa etme kararlılığı sayesinde mümkün olduğunu vurguladı.

İslam Ekonomisinin Entelektüel Temeli

Utku, İslam ekonomisinin biçimsel yapısının inşa edildiğini ancak entelektüel temelin henüz tam oturmadığını belirtti.

İslam ekonomisinin, giderek karmaşıklaşan piyasalardaki davranışların yorumlanması ve yönlendirilmesi için dinamik bir ekonomi felsefesine ihtiyaç duyduğunu ifade etti.

Modern ekonominin yüzyıllar süren teorik tartışmalar sonucunda şekillendiğine dikkat çeken Utku, Adam Smith’in “Ahlaki Duygular Kuramı” ile ekonominin değer kavramını yeniden tanımladığını hatırlattı.

Değer Kavramının Evrimi

Melikşah Utku, ekonomi tarihine dair yaptığı değerlendirmede, David Ricardo ve Thomas Malthus’un klasik ekonomi teorilerini şekillendiren tartışmalarına değindi. Bu tartışmalardan doğan ekonomi anlayışının, Karl Marx gibi düşünürlerce farklı sonuçlara ulaştırıldığını belirtti.

Fayda teorisiyle öznel tatminin ekonomik değer olarak kabul edildiği bir dönüşüm yaşandığını, bu bağlamda İslam ekonomisinin değer kavramına çok boyutlu bir yaklaşım sunabileceğini söyledi.

Para ve Toplum İlişkisi

Utku, İslam medeniyetinde paranın tarihsel işleyişine değinerek, paranın toplumsal bir sözleşme ve uzlaşım olarak kabul gördüğünü ifade etti. Para, metal içerikten ziyade, insanlar arasında kabul görmesiyle değer kazanıyordu. Modern para teorilerinden önce ortaya atılan bu bakış açısının, parayı yalnızca bir hükümet kararı veya fiziksel bir madde olarak görmediğini belirtti.

İslam Ekonomisinin Ahlaki Perspektifi

Son olarak, İslam ekonomisinin parayı yalnızca teknik değil, aynı zamanda etik ve sosyal bir yapı olarak ele alabileceğini belirten Utku, paranın kamu yararına hizmet etme yükümlülüğüne sahip olduğunu vurguladı.

İslam ekonomisi anlayışının, değer ile değerler arasındaki kopukluğu gidermeye yönelik bir sistem sunabileceğini; bu sistemin, karşılıklı güven temelli bir ekonomik denge yaratabileceğini ifade etti. .

Kaynak: AA