Tarihin Tozlu Sayfalarından: İran Air 655 Trajedisi

3 Temmuz 1988’de, İran Air’e ait 655 sefer sayılı yolcu uçağı, ABD donanmasına ait USS Vincennes tarafından “yanlışlıkla” vuruldu. Bu olay nedeniyle 66’sı çocuk, 56’sı kadın olmak üzere toplam 290 kişi hayatını kaybetti. Aradan geçen 37 yıla rağmen, ABD olayla ilgili resmi bir özür dilemedi. Her yıl, kurbanların yakınları ve İran halkı, Hürmüz Boğazı’nda anma törenleri düzenleyerek hayatını kaybedenleri anıyor.

İran-Irak Savaşı Gölgesindeki Çatışmalar

1980-1988 yılları arasında süren İran-Irak Savaşı’nın getirdiği gerginlikler, Basra Körfezi’nde çeşitli çatışmalara neden oldu.

1987’de ABD’nin donanmasına ait USS Stark, Irak savaş uçakları tarafından “yanlışlıkla” vurulmuş ve 37 Amerikan askeri hayatını kaybetmişti. Bu olaydan sonra ABD, bölgedeki angajman kurallarını sertleştirdi ve daha agresif tutum izlemeye başladı.

USS Vincennes ve Trajik Karar

USS Vincennes, İran kara sularında sürat teknelerine karşı harekete geçtiği sırada, hava sahasında seyreden bir uçağı yanlışlıkla düşürdü. William C. Rogers komutasındaki gemi, uçağın bir savaş uçağı olduğunu zannederek iki füze ateşledi. Sonuç, çoğunluğu İran vatandaşı olan 290 kişinin trajik bir şekilde hayatını kaybetmesi oldu. ABD, olayın bir F-14 savaş uçağını hedef aldığını açıklasa da, daha sonra bu iddia çürütüldü.

Uluslararası Tepkiler ve Soruşturmalar

Olay, hem İran halkında hem de uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. İran, olayı “kasıtlı saldırı” olarak nitelendirerek Birleşmiş Milletler’e başvurdu. Aynı zamanda, BM’ye bağlı Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) de olayla ilgili bir soruşturma başlattı. Soruşturma, ABD’nin yolcu uçağını tespit edecek uygun ekipmana sahip olmadığını ortaya koydu ve bu hatanın yüksek gerilimden kaynaklandığını belirtti.

ABD’nin Tutumu ve Uzun Süren Gerginlik

ABD, olay sonrası askeri mürettebata ödüller vermesine karşın, İran’dan özür dilemeyi reddetti. 1996’da Uluslararası Adalet Divanı, İran’ın tazminat talebini kabul etti ve ABD’nin 61,8 milyon dolar ödemesine karar verdi. Ancak, bu olay Türk-ABD ilişkilerinde kalıcı bir gerginliğe yol açtı. İran yönetimi, olayın üzerinden uzun yıllar geçmesine rağmen ABD’den özür beklediğini ifade etmeye devam etti. .

Kaynak: AA