UAEA’nın Endişeleri ve İran’ın Nükleer Stokları

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın üye ülkelerle paylaştığı ve Associated Press tarafından ele geçirilen gizli rapor, İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stokları hakkında çarpıcı bilgiler sunuyor.

Rapora göre, İsrail’in 13 Haziran’da İran’a yönelik başlattığı saldırılardan sonra, İran’ın “silah yapımına yakın seviyede” zenginleştirilmiş uranyum stokları doğrulanamadı. UAEA, Tahran’ı nükleer stoklarına dair daha fazla bilgi paylaşmaya çağırırken, bu stokların “acilen ele alınması gerektiği” vurgulandı.

Güvenlik Önlemleri ve Barışçıl Kullanım Sorgulaması

Raporda, İran’da güvenlik önlemlerine tabi olan nükleer malzemelerin, barışçıl nükleer faaliyetlerde kullanılıp kullanılmadığına dair garantiler verilmesinin önemine dikkat çekiliyor.

Ajans, 13 Haziran öncesi İran’ın nükleer silah yapımına yakın seviyede zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırdığını ve bu artışın dikkatle izlenmesi gerektiğini belirtti. Özellikle yüzde 60’a varan oranda zenginleştirilmiş 440,9 kilogramlık uranyum stoku, uluslararası toplumun endişelerini artırıyor.

Snapback Mekanizması ve İran’a Yeniden BM Yaptırımları

2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma sonrası devreye sokulmayı bekleyen “snapback” mekanizması, İngiltere, Fransa ve Almanya tarafından 28 Ağustos 2025 tarihinde işletilme kararı alınarak, İran’a yönelik eski BM yaptırımlarının yeniden devreye girmesine kapı araladı.

Rusya ve Çin ise bu kararı hukuken geçersiz ve mantıksız bulurken, İran, denetimleri yeniden başlatmak amacıyla UAEA ile anlaşma sağladığını duyurdu ancak bu adım Avrupa ülkelerini tatmin etmedi.

İran’ın Tepkisi ve NPT’den Çekilme Tehdidi

Tahran, Avrupa ülkelerinin baskılarına karşı, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan (NPT) çekilmeyi dahi düşünebileceğini belirtti. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, bu konuda alınabilecek diğer tedbirler üzerine açıklamalarda bulundu.

İran, BMGK’nin 2231 sayılı kararının sona erdiğini belirterek, BM kısıtlamalarının artık geçerli olmadığını savunuyor ve nükleer dosyasının BMGK gündeminden çıkarılmasını talep ediyor.

BM Kısıtlamalarının Sona Ermesi ve İran’ın İddiaları

18 Ekim 2025 itibarıyla, İran BMGK’nin 2015 yılındaki nükleer anlaşmayı destekleyen kararının sona erdiğini ve bu tarihten itibaren ülkesine yönelik nükleer faaliyetlere ilişkin BM kısıtlamalarının geçerliliğini yitirdiğini ileri sürüyor. İran, bu süreçte, uluslararası alanda yaşanan gerilimleri azaltmak için diplomatik çabalarını sürdürmeye devam edecek gibi görünüyor. .

Kaynak: AA